Pedagoška tradicija u Boki je veoma duga i bogata. Najstarija škola je osnovana u Kotoru u XIII ili početkom XIV vijeka kao osnovna, a tokom XIV vijeka je prerasla u višu srednju školu, da bi u XVIII vijeku usled zaostajanja u reorganizaciji, postala ponovo niža srednja škola. Iz nje su izrasle današnje osnovne i srednje škole Kotora. U zavisnosti od objektivnih istorijskih okolnosti tokom vremena se mijenjao nastavni jezik, planovi i programi rada sve dok Austrija nije 1869. godine donijela Zakon o školama, tako da su sve škole prihvatile jedinstven prosvjetno-pedagoški sistem. Ubrzo poslije toga, 8. oktobra 1872. godine, za zvanični jezik prosvjetnih ustanova Opštine Kotor prihvaćeni su srpski ili hrvatski, na uporno zalaganje predstavnika prosvjetnih ustanova i Opštine. Šarolikost i proizvoljnost u ocjenjivanju učenika je otklonjena donošenjem školskog i nastavničkog rada za “Opće pučke i građanske škole 29. decembra 1905. godine”. Udžbenike je propisivao ministar za bogoštovlje, a školski rad je pratio školski Nadzornik. Na kraju školske godine učenici su polagali godišnji ispit pred roditeljima, starateljima i predstavnicima mjesnog i kotarskog vijeća. Iz pedagoške dokumentacije s kraja XIX vijeka, saznajemo da je školske 1896/97. godine u Boki bilo 45 državnih i 3 privatne škole kojima je bilo obuhvaćeno više od 78% djece školskog uzrasta.
Osnovna škola “Veljko Drobnjaković” u Risnu, kao matična škola nastavlja rad i pedagošku tradiciju starih škola Risna, Morinja, Perasta i Krivošija.
Risan
Najstariji podatak o školi u Risnu odnosi se na stari Rizon iz II vijeka p.n.e. Medu mnogim natpisima iz bogatog arheološkog lokaliteta Risna nađen je i jedan, u arheologiji nazvan Dionizijev natpis. Na ploči od bijelog mramora (29 x 28 cm) uklesan je natpis na grčkom jeziku koji u prevodu glasi:”Dionizije Irenejev, Jezus; retor, sretno svrši (umre) od 74. godine … postavlja Epiktezis, oslobođena robinja”. Ovaj natpis je danas u potpornom zidu župske crkve (Bogorodične) u Prčanju. Natpis je značajan jer se na njemu pominje retor (govornik, učitelj) koje su imali kulturno-civilizacijski centri, a istovremeno označava postojanje neke vrste obrazovne ustanove. Slijedeći podatak je nađen u Katastru Risna iz 1704. godine u kome se pominje “Isacg mistro di scola” kao vlasnik kuće i 120 tavola zemlje. Pošto Mlečani nijesu dozvoljavali masovno otvaranje škola za narod, pretpostavka je da je ova škola bila privatna. U istom Katastru se pominje i “Mitar Dascalo detto Pisaz” rodočelnik ikonopisne slikarske škole Dimitrijević – Rafailović koja je radila u Risnu skoro tri vijeka.
Krajem 1749.g. školu u Risnu je vodio Patrenije Pavlović, episkop posvećenja. U svom Dnevniku, opisujući tamnovanje u Skadru iz koga se oslobodio otkupom, bilježi: “I ne vozmog k tomu terpjeti putešestvenoje ozlobljenije i radni po nogah mojim, prinudihsja ostati v primorski varoš Risan zovomij i tamo sostavih školu 30 učenikov. Za jedno ljeto, po sem preseli me pokojni vladika Stefan na Savine v manastirje…” Godine 1784.g. u Risnu je postojala škola koju je vodio Kiril, jerođakon hopovski. Za njega se zna da je duže vrijeme učiteljevao. Pominje ga i Mitropolit Petar u svojoj poslanici Rošnjanima od 25. aprila 1808. godine. Krajem XVIII vijeka Stefan Vrčević je bio opštinski pisar i učitelj u Risnu. Njegov sin, znameniti Vuk Vrčević , u svojoj autobiografiji navodi da je osnovnu pismenost savladao “bez ikakvog pedagoškog metoda…. uz mnoštvo risanskih učenika”, kod svoga oca učitelja. Kasnije će i sam Vuk ( od aprila 1848. do septembra 1850. godine) biti učitelj u svom rodnom mjestu. U školi je imao 63 učenika koje je učio “u dvostrukom jeziku”. Sveštenički i učiteljski poziv je bio tradicija i u porodici Popović. Jovan Popović, otac znamenitog Vuka Popovića bio je i pop i učitelj. Naslijedio ga je sin Vuk od 1831-1834. godine, zatim Petar Popović 1835. godine kao “djetonastavnik risanskij” i učitelj Savo Popović koji je radio 1847. godine. Sava Nakićenović (Boka, 1913.g.) označava 1844. godinu kao godinu osnivanja škole u Risnu, vjerovatno imajući u vidu kontinuiranu nastavu po usvojenim pedagoškim principima za većinu škola u Boki. Međutim, ne može se osporiti duga školska tradicija u Risnu, pa bilo da je škola radila pri crkvi, manastiru Banja ili kao privatna. Oko 1860. godine osnovna škola u Risnu se pominje kao “Srpska muška škola” u kojoj su učiteljovali Petar Midžar, član episkopske konzisterije u Kotoru i Špiro Kovačević, nadzornik crnogorskih škola. Odlukom crkvenih i državnih vlasti 1861.g. za nadzornika osnovnih škola na području risanske opštine postavljen je Nikola Berberović, Morinjanin. Ovaj podatak govori o postojanju više osnovnih škola na širem risanskom području. Tokom XIX vijeka je materijalno bogatstvo velikog broja risanskih trgovačkih i pomorskih familija odigralo značajnu ulogu u formiranju duhovne klime u mjestu.
Godine 1835. formirana je Biblioteka Opštestva Risanskoga, prva i najstarija narodna biblioteka u Crnoj Gori, a pratile su je mnogobrojne privatne biblioteke koje su se formirale na principu prenumeracije za sva značajnija djela štampana na našem jeziku. Veliku ulogu u tom poslu je odigrao Vuk Karadžić sa svojim risanskim prikupljačima blaga na narodnom jeziku Vukom Popovićem i Vukom Vrčevićem. Poznate su samo neke od mnogobrojnih zgrada u kojima je škola radila: Kazerna pri vrhu Gabele, Kuća Mila Radovića i, zadužbina Petra Vidovića na vrhu Gabele. Zna se da je škola u Risnu do kraja XIX vijeka bila četvororazredna, do 1928. godine radila je kao šestorazredna, zatim, ponovno kao četvororazredna, a od 1951.g. škola je osmogodišnja. Godine 1928. počela je da radi Građanska škola (rang niže gimnazije) sa 36 daka do 1944.g. Njeni prvi nastavnici su bili: Nikola Manojlović, nastavnik srpskog jezika i direktor, njegova supruga nastavnik istorije i geografije (došli su u Risan iz Knina) i Špiro Milinović, nastavnik matematike, fizike i hemije. Poslije Manojlovića, do 1941.g. direktor škole je bio Ilija Milutinović. Ostali učitelji ove škole su bili: Jovo Jovović, Slavka Kosović ud. Jovović, Lazar Rajčić i Desanka Ćelović. Od 1927 -1933. g. učiteljevao je Filip Marković. Od 1956-79 škola je imala odjeljenja i učitelje pri Specijalnoj bolnici “Vaso Ćuković”u Risnu za bolesnike školskog uzrasta koji su tu liječeni na duže vrijeme.
Od 15. februara 1959. godine škola nosi ime po Veljku Drobnjakoviću, prvoborcu iz II svjetskog rata, a od školske 1963/64. postaje matična škola objedinjavajući rad starih škola Risna, Perasta, Morinja i Krivošija.
Morinj
Morinjani su „okolo 1803. Godine“ u privatnoj organizaciji ustanovili “učionu”, odnosno jednorazrednu osnovnu školu, finansirali rad učitelja i donatorstvom godinama održavali prosvjetni rad, a sve sa ciljem da se po obrazovanju izjednače sa okolinom i uspješno uklope u svijet. O radu škole svjedoci „Ljetopis“ koji je u vlasništvu porodice Milinović. Nastavu su izvodili u početku kaluđeri školovani u Bogosloviji u Zadru za crkvenu službu sve do 1866. godine kada je austijska vlast dozvolila otvaranje „Ilirskog preparandija“ na narodnom (srpskom jeziku) u Arbanasima kod Zadra.U toj školi su se obrazovali učitelji pripravnici za rad u seoskim osnovnim školama. Morinjska škola je stupila u red državnih škola 1871. godine. Godine 1895. školu u Morinju počinju da pohađaju i ženska djeca, a od 1903 do tada jednorazredna škola prerasla je u dvorazrednu. Školska godina je trajala od 1. oktobra do 17. avgusta. Učenici su bili svrstani u tri odsjeka koji su imali posebne planove rada sa uočljivom gradacijom u kvantitetu i kvalitetu nastave zasnovane na prethodno stečenom znanju. Šarolikost i proizvoljnost ocjenjivanja je otklonjena donošenjem školskog i nastavnog reda za „opće pučke i građanske škole“ 29. decembra 1905. godine. Udžbenik je propisivao ministar za bogoštovije, a školski rad je pratio školski Nadzornik. Na kraju školske godine učenici su morali da polažu godišnji ispit pred roditeljima, inspektorom i predstavnicima mjesnog i kotarskog vijeća.
Perast
Peraška škola je počela svoj rad 1636.g. i održala kontinuitet do danas. O njenim radu svjedoče dokumenta pri Župnoj crkvi u Perastu i “Ljetopis pučke muške jednorazredne učione u Perastu”koji je retrogradno, po dokumentima koji su mu bili na raspolaganju, vodio učitelj Petar Menac do 1876. godine, a od tada, i on i ostali učitelji poslije njega vodili su Ljetopis redovno. “ 1636.Godine 1636 dođoše iz Mletke dva Redovnika, naime: Otac Kerubim di Val-di-buono i Otac Bonaventura da Palazzuolo, koji upravljeniza vjerovještenje u Arbaniji, zbog nastavšeg rata medu Turkom i Mlečanom, bjehu isiti usilovniostati u Kotoru. U ovo vrijeme dođoše drugi vjerovjestnici,koji se prvim nastaniše …u Kotoru djelomice u Perastu. Oni, kojih je ime nepoznato, za ne ljenčariti,započeše s početka poučavati osobice mladićim plemenitije obitelji u Perasta, ako prem rečeniotci, nijesu jošter imali stalno obitalište u Perast” (uvodne rečenice Ljetopisa). Na kraju ove sveske Ljetopisa, učitelj Antun Riosi, završno sa 1894. godinom, piše: „Dalje vidi u novom Ljetopisu sastavljenu 1893.g.“ Ta sveska nije nađena. U peraškoj školi je od početka pa do 1872. godine nastava izvođena na italijanskom jeziku, a od 8. oktobra 1872.g. poštovala se odluka Opštine Kotor da je zvanični jezik „srpski ili hrvatski“.
Škole u Krivošijama
Krivošijsko područje nije znatno zaostajalo u pogledu razvijenosti školske mreže za mnogim priobalnim mjestima. Škola u Gornjim Krivošijama je počela sa radom sredinom XIX vijeka. Pop Tripko Samardžić, prvi učitelj, izvodio je nastavu u kapeli na Dragalju sve dok ga nije zamijenio učitelj Jovan Javor koji je došao iz Zadra. Krivošijani su sazidali školsku zgradu, ali su i nju kao i ostale objekte, srušili austrougarski vojniciu Krivošijskom ustanku 1869. godine . I pored toga nastava je izvođena u privatnim kućama ,ali sa vjerovatno dužim i kraćim prekidima zbog ratnih dejstava. Zbog toga pop Savo Nakićenović označava 1869.godinu početkom redovnog školovanja na tom području. Za školu u Donjim Krivošijama se zna da je postojala 1875. godine. Tada je car Franjo Josif posjetio Krivošije, a na Unijerini ga je dočekao pop Stevan Samardžić , upravo ispred škole u kojoj je i učiteljevao. Po popu Savu Nakićenoviću, škola na Ledenicama je počela sa radom 1903. godine